व्यापक अभ्यासक्रम आणि कडक स्पर्धेमुळे यूपीएससी ही सर्वात कठीण परीक्षा मानली जाते. इच्छूक उमेदवार अनेकदा कठोर तयारी करतात आणि या परीक्षेत यशस्वी होण्यासाठी आणि विविध प्रशासकीय आणि नेतृत्वाच्या भूमिकांमध्ये देशाची सेवा करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण वेळ आणि प्रयत्न देतात. संघ लोकसेवा आयोग (यूपीएससी) ही
घटनात्मक संस्था दरवर्षी ही परीक्षा घेते. यूपीएससीद्वारे अखिल भारतीय नागरी सेवा, गट अ सेवा आणि गट ब सेवांसाठी उमेदवारांची भरती केली जाते. यूपीएससीद्वारे घेण्यात येणाऱ्या यूपीएससी नागरी सेवा परीक्षेच्या कक्षेत सुमारे २४ सेवा येतात. दरवर्षी फेब्रुवारी/ मार्च महिन्यात प्रसिद्ध होणाऱ्या अधिकृत अधिसूचनेत पदांचा तपशील
आणि संख्या प्रसिद्ध केली जाते. upsc full form in marathi – UPSC चा फुल्ल फॉर्म काय?
UPSC चा फुल्ल फॉर्म काय? upsc full form in marathi
UPSC चा फुल्ल फॉर्म “Union Public Service Commission” असा होतो, आणि UPSC ला मराठी मध्ये “केंद्रीय लोकसेवा आयोग” असे म्हणतात.
All India Services
- Indian Administrative Service (IAS)
- Indian Foreign Service (IFS)
- Indian Police Service (IPS)
Group ‘A’ Services
- Indian Revenue Service
- Indian P & T Accounts & Finance Service
- Indian Customs and Central Excise Service
- Indian Audit & Accounts Service
- Indian Ordnance Factories Service
- Indian Defence Accounts Service
- Indian Postal Service
- Indian Defence Estates Service
- Indian Civil Accounts Service
- Indian Railway Account Service
- Indian Railway Traffic Service
- Indian Railway Personnel Service
- Railway Protection Force
- Central Industrial Security Force
Group ‘B’ Services
- Delhi and Andaman & Nicobar Islands Civil Service
- Delhi and Andaman & Nicobar Islands Police Service
- Central Secretarial Service
- Armed Forces Headquarters Civil Service
- Railway Board Secretariat Service
- Custom Appraisers Service
- Pondicherry Civil Service
नागरी सेवेशी निगडित स्टेटस सिम्बॉल आणि प्रतिष्ठा या करिअरला भारतातील सर्वाधिक मागणी आणि आकर्षक करिअर बनवते. राष्ट्रीय स्तरावर यूपीएससी ही नागरी सेवा परीक्षा आयोजित करण्याची जबाबदारी देण्यात आलेली एजन्सी आहे. मात्र, राज्यस्तरावर हीच जबाबदारी संबंधित राज्य लोकसेवा आयोगांना देण्यात आली आहे. राज्य
पीएससीच्या माध्यमातून राज्यातील विविध सरकारी नोकऱ्या भरल्या जातात.
IAS Civil Services as a Career (upsc full form in marathi)
नागरी सेवा हा देशाच्या प्रशासकीय यंत्रणेचा कणा मानला जातो. बहुतेक धोरणांची आणि कायद्यांची चौकट नोकरशहांकडूनच तयार केली जाते. हे धोरण किंवा विधेयक पुढील मंजुरीसाठी सभागृहात मांडण्याचा अधिकार संबंधित मंत्र्यांना आहे. नोकरशाही मानवी शरीरातील शिरांप्रमाणे कार्य करते जी संपूर्ण शरीरात रक्त प्रवाहित करण्यास जबाबदार असते. धोरण े आखण्याबरोबरच त्यांची अंमलबजावणी करण्याची जबाबदारीही नागरी सेवकांवर असते. नागरी सेवक ही अशी व्यक्ती आहे जी जनता आणि सरकार यांच्यातील सेतूसारखे काम करते. त्यामुळे करिअर म्हणून नागरी सेवेमुळे शासनाने राबविलेल्या कल्याणकारी योजना व नियोजनाच्या माध्यमातून जनतेला लाभ मिळवून सेवा करण्याची पुरेशी संधी मिळते. या सेवेशी जोडलेली शक्ती आणि भत्ते देखील हे काम विलक्षण आणि अद्वितीय बनवतात.
Civil Services Exam Eligibility
आयएएस आणि आयपीएस अधिकारी होण्यासाठी उमेदवाराकडे भारताचे नागरिकत्व असणे आवश्यक आहे. तथापि, या दोन सेवा वगळता भारत किंवा इतर कोणत्याही देशाचा उमेदवार इतर सेवांमध्ये सामील होऊ शकतो. जरी पात्रतेत काही विशिष्ट कलमे आहेत जी दुसर्या देशाच्या नागरिकांनी पूर्ण केली पाहिजेत. परीक्षा वर्षाच्या १ ऑगस्ट रोजी उमेदवाराचे वय २१ ते ३२ वर्षे असावे. काही प्रकरणांमध्ये वयोमर्यादा शिथिल करण्यात आली आहे. उदाहरणार्थ, एससी/एसटी उमेदवारांना जास्तीत जास्त 5 वर्षे आणि ओबीसी उमेदवारांना 3 वर्षांची सूट देण्यात आली आहे. माजी संरक्षण कर्मचारी आणि विशिष्ट अपंगत्व असलेल्या उमेदवारांसाठी वयोमर्यादेत सूट देखील लागू आहे. सर्वसाधारण प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांसाठी प्रयत्नांची संख्या ६ निश्चित करण्यात आली आहे, तर इतर मागासवर्गीयांसाठी (ओबीसी) प्रयत्न ९ किंवा ३५ वर्षे किंवा यापैकी जे आधी असेल ते ठेवण्यात आले आहे.
अनुसूचित जाती-जमातीच्या उमेदवारांसाठी कोणतेही प्रयत्न करण्यात आलेले नाहीत, तर कमाल वयोमर्यादा ३७ वर्षे ठेवण्यात आली आहे. नागरी सेवा परीक्षेला बसण्यासाठी उमेदवाराकडे विद्यापीठाची पदवी असणे आवश्यक आहे किंवा समतुल्य पात्रता असणे आवश्यक आहे. पदवी परीक्षेच्या अंतिम वर्षाला बसलेले उमेदवार आणि अशा पात्रता परीक्षेला बसू इच्छिणारे उमेदवारही पूर्व परीक्षेत प्रवेशासाठी पात्र असतील. परंतु अशा उमेदवारांना नागरी सेवा (मुख्य) परीक्षेला बसण्यापूर्वी आवश्यक परीक्षा उत्तीर्ण झाल्याचा पुरावा सादर करावा लागतो.
UPSC IAS Exam Pattern – upsc full form in marathi
यूपीएससी परीक्षा तीन टप्प्यात घेतली जाते – प्रीलिम्स, मेन्स आणि पर्सनॅलिटी टेस्ट (मुलाखत): यूपीएससी प्रीलिम्स परीक्षेत ऑब्जेक्टिव्ह प्रकारचे किंवा बहुपर्यायी प्रश्न असतात.
प्रीलिम्स परीक्षेत मिळालेले गुण केवळ पात्रता परीक्षेसाठी असतात आणि अंतिम गुणपत्रिकेत जोडले जात नाहीत. मुख्य परीक्षा व्यक्तिनिष्ठ स्वरूपाची असते आणि यात ४ सामान्य अध्ययन पेपर, २ वैकल्पिक पेपर, एक निबंध पेपर, एक हिंदी आणि इंग्रजी पेपर असतो. मात्र, अंतिम गुणांमध्ये हिंदी आणि इंग्रजीचे गुण जोडले जात नाहीत, ते पात्र
स्वरूपाचे असतात.
शेवटची फेरी म्हणजे व्यक्तिमत्त्व चाचणी जी तोंडी स्वरूपाची असते आणि या परीक्षेचा उद्देश उमेदवाराची मानसिक सजगता आणि मनाची उपस्थिती निश्चित करणे हा आहे.
नागरी सेवा परीक्षेचे तीनही टप्पे पार करणारे उमेदवार देशातील प्रतिष्ठित नागरी सेवांमध्ये प्रवेश करतात आणि भारतीय प्रशासकीय सेवा (आयएएस), भारतीय पोलिस सेवा (आयपीएस), भारतीय परराष्ट्र सेवा (आयएफएस) आणि इतर अनेक सेवांमध्ये अधिकारी बनतात.
सीएसई ही देशातील सर्वात कठीण परीक्षा मानली जात असली तरी योग्य दृष्टिकोन आणि रणनीती च्या जोरावर उमेदवार पहिल्याच प्रयत्नात नागरी सेवा परीक्षा उत्तीर्ण करू शकतो. कोणत्याही उमेदवारासाठी पहिली आणि महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे नागरी सेवा परीक्षेच्या गरजा, जसे की आयएएस परीक्षेसाठी यूपीएससी अभ्यासक्रम (प्रीलिम्स
आणि मेन्स), पॅटर्न, पात्रता निकष, अर्ज प्रक्रिया आणि इतर महत्त्वपूर्ण तपशील जाणून घेणे आणि समजून घेणे. येथे, आम्ही यूपीएससी परीक्षा आयएएस परीक्षा पॅटर्नशी संबंधित सर्व तपशील सादर करतो.
यूपीएससी सीएसई परीक्षेसाठी नोंदणी कशी करावी? How to register for UPSC CSE exam?
यूपीएससी अर्जाची ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया जाणून घ्या Know the Online Registration Process of UPSC Application form
उमेदवारांनी यूपीएससीच्या अधिकृत वेबसाइटचा वापर करून ऑनलाइन अर्ज करणे आवश्यक आहे जे www.upsconline.nic.in आहे.
उमेदवारांनी दोन टप्प्यांसह ऑनलाइन अर्ज भरणे आवश्यक आहे. वरील संकेतस्थळावर उपलब्ध सूचनांनुसार भाग-१ व भाग-२.
उमेदवारांनी 100/- रुपये शुल्क भरावे लागेल [एससी / एसटी / महिला / बेंचमार्क अपंग उमेदवार वगळता ज्यांना शुल्क भरण्यापासून सूट देण्यात आली आहे] एकतर रोख ीने किंवा स्टेट बँक ऑफ इंडियाच्या नेट बँकिंग सुविधेचा वापर करून किंवा कोणत्याही यूपीआय / व्हिसा / मास्टर / रुपे क्रेडिट / डेबिट कार्डचा वापर करून भारतीय स्टेट
बँकेच्या कोणत्याही शाखेत पैसे जमा करून.
ऑनलाईन अर्ज भरण्यास सुरुवात करण्यापूर्वी उमेदवाराने आपला फोटो आणि स्वाक्षरी जेपीजी स्वरूपात अशा प्रकारे स्कॅन करणे आवश्यक आहे की प्रत्येक फाइल 40 केबीपेक्षा जास्त असू नये आणि छायाचित्रासाठी 3 केबी पेक्षा कमी आणि स्वाक्षरीसाठी 1 केबीपेक्षा कमी नसावा.
अर्जदारांनी एकापेक्षा जास्त अर्ज सादर करणे टाळावे. एकापेक्षा जास्त अर्ज ांच्या बाबतीत, उच्च नोंदणी आयडी असलेल्या अर्जांचा आयोगाकडून विचार केला जाईल.
अर्जदारांनी आपला अर्ज भरताना, ते त्यांचे वैध आणि सक्रिय ई-मेल आयडी प्रदान करीत आहेत याची खात्री करणे आवश्यक आहे कारण आयोग परीक्षा प्रक्रियेच्या विविध टप्प्यांवर त्यांच्याशी संपर्क साधताना इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांचा वापर करू शकतो.